Om je eigen weg te gaan, moet je soms anderen teleurstellen. Keuzes in liefde, werk en leven gaan altijd ook over dat wat je niet kiest, laat vallen, dood laat bloeden.

Schuld is een belangrijk begrip in systemisch werken. Dat je als mens niet volwassen of volledig kunt worden zonder je schuldig te maken. Omdat jouw keuzes anderen soms pijn doen. Die schuld moet je dragen, leren uithouden.

Spijt

Als je mensen op hun sterfbed vraagt waar ze spijt van hebben, is dat niet dat ze te weinig rekening hebben gehouden met anderen, maar dat ze te weinig hun eigen dromen hebben gevolgd. Dat ze te laf waren. Omdat er hypotheken waren en kinderen, familie en verwachtingen.  Of omdat ze een beeld van zichzelf hadden, waarin het niet paste om zich schuldig te maken. Misschien dat nog wel het meest, als ik naar mezelf kijk.

Ik ben vast niet de enige die een of meer typetjes in

huis heeft die af en toe behoorlijk ruziemaken

Volg gewoon je passie, zeggen coaches dan, waarmee ze en passant even tweeduizend jaar aan conditionering uit het raam mieteren. Alsof niet het hoogste ideaal dat we al die tijd voorgeschoteld hebben gekregen een goeroe was die a) zelf zonder schuld was en b) uit een onschuldige maagd geboren werd–zonder seks, zonder de keuzes die daarbij horen, en c) bovendien ook nog eens de schuld van alle anderen op zich nam. En hoewel er veel wijsheid zit in zijn teachings, heeft dat gedweep met onschuld de boel nogal gecompliceerd gemaakt.

Levenskracht

De archetypen die in ons (en in onze cultuur) wonen weerspiegelen beide kanten van de medaille: in ons wonen een wijze, een redder, een pleaser en een kind en die staan lijnrecht tegenover de rebel, de ondernemer, de geliefde en de levensgenieter.

Ik ben vast niet de enige die voelt dat de morele weegschaal weliswaar overslaat naar de kant van de onschuldigen, maar de levenskracht meer aan de andere kant zit. Ik ben ook vast niet de enige die uit beide kampen een of meer typetjes in huis heeft, die af en toe behoorlijk ruzie kunnen maken.

Spijt op je sterfbed of vuile handen maken? Ik denk dat er geen simpel antwoord is, maar dat het goed is om de schaduwkant van onschuld beter te doorvoelen. Dat er een prijs is als je je bij je keuzes vooral door moraliteit laat leiden, een hoge prijs soms: vitaliteit, gezondheid, plezier.

Binnenkort organiseer ik een dag waarin je kunt ontdekken wat jouw dominante archetypen zijn en hoe ze je gedrag beïnvloeden. Wil je daarover op de hoogte blijven, laat dan je mailadres achter.

Zie voor de rol van schuld in systemisch werk onder andere dit artikel van Els van Steijn.
Voor zogeheten deathbed regrets, zie dit artikel in The Guardian over een Australische verpleegster die telkens dezelfde thema’s zag terugkomen bij stervenden en daar een boek over schreef.